سفارش تبلیغ
صبا ویژن

اقلیم شناسی دربرنامه ریزی محیطی

tehran

 

خشک سالی، گرما، توفان و گرد و خاک. از ابتدای قرن 21 دمای متوسط زمین 0.8درجه افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود در صد سال آینده زمین بین 1 تا 6.5درجه گرم‌تر شود. بنا بر گزارش ناسا 97 درصد از دانشمندان علم هواشناسی بر این موضوع توافق دارند که گرم شدن کره‌ی زمین یک پدیده‌ی طبیعی نیست بلکه بر اثر فعالیت‌های انسان به وجود آمده است. در سال 1896سوانت آرهنیوس کشف کرد که نور خورشید پس از عبور از اتمسفر به سطح زمین برخورد می‌کند و سپس به سمت بالا منعکس می‌شود، گازهای موجود در جو چیزی در حدود 90 درصد از این گرما را جذب کرده و سطح زمین را گرم نگه می‌دارند. در‌واقع همین فرآیند مفید باعث پا گرفتن زندگی در این سیاره شده استدر حال حاضر اثرات گرمایش کره‌ی زمین در نقاط مختلفی از دنیا قابل مشاهده است. با پیچیده شدن شرایط جوی در بسیاری از موارد ما دیگر قادر به درک فعالیت‌های هوا و پیش‌بینی وقوع توفان نیستیم.


 

 

به افزایش تدریجی حرارت سطح، اقیانوس‌ها و اتمسفر، گرم شدن کره‌ی زمین می‌گویند. از آخرین سال‌های صده‌ی 19 میلادی دانشمند حرارت متوسط زمین را ثبت کرده و تغییرات آن را بررسی می‌کنند.بسیاری از سازمان‌های علمی پیشرو از ادامه‌ی این وضع و صدمات جبران نشدنی آن بر زمین ابراز نگرانی کرده‌اند. در سال 2013 هیئت بین‌المللی تغییرات آب و هوایی (IPCC) گزارش می‌دهد که تغییرات آب و هوایی بیشتر از گذشته به فعالیت‌های انسان وابسته شده است.گرم شدن بیش از حد کره‌ی زمین ناشی از فعالیت‌های انسانی زمانی رخ می‌دهد که مقداری زیاد از انواع خاصی از گازها به اتمسفر وارد شود.لذا این گرمایش با پدیده‌ای به نام اثر گل‌خانه‌ای شناخته می‌شود آغاز می‌شود. بین جو زمین و اشعه‌های دریافتی از خورشید تعادلی بر قرار است. زمستان‌های سرد در سال‌های اخیر این شک را به وجود آورده که آیا واقعاً زمین در حال گرم شدن است. منظور از تغییرات آب و هوا و گرم شدن زمین، میانگین دما در طول فصول مختلف است اما سرد شدن‌های فصلی نشانه‌ی از بین رفتن این طلسم نیست. در کمال تعجب گرم شدن کره‌ی زمین می‌تواند باعث سرمای غیر منتظره نیز بشود. با افزایش دمای هوا انرژی آن نیز افزایش می‌یابد و الگوهای گردش هوا که مانند رودخانه‌هایی در جو هستند به خروش در می‌آیند. با سرعت گرفتن این جریان‌ها هوای گرم نیز با سرعت بیشتری با هوای سرد مناطق قطبی جایگزین می‌شود و همین امر باعث ایجاد سرمای ناگهانی در کوتاه مدت می‌شود.

 

خوشبختانه نگرانی‌های زیادی در این مورد در میان سران کشورهای جهان به وجود آمده است. بسیاری از دانشمندان معتقدند که بازگشت به گذشته امکان‌پذیر نیست و نمی‌توان انواع خاصی از تخریب مثل یخ‌های ذوب شده‌ی قطبی را باز گرداند اما عده‌ای اعتقاد دارند که این سیاره می‌تواند این زخم را نیز التیام بخشد اگرچه برای این کار زمان لازم است. در واقع برای از بین بردن این میزان گسترده از گازهای گل‌خانه‌ای که توسط انسان به جو وارد شده صدها و شاید هزاران سال زمان لازم است. اما کارهای زیادی است که انسان با انجام آن‌ها می‌تواند به التیام زمین کمک کند، ناسا یک راه حل دو‌جانبه را برای حل این مشکل مطرح می‌کند:

 

 

  • کاهش انتشار گازهای گل‌خانه‌ای و ایجاد ثبات در سطح گازهای جو
  • تطبیق با این حقیقت که تغییرات آب و هوایی شروع شده است

کاهش میزان استفاده از سوخت‌های فسیلی یکی از مهمترین قدم‌ها در کمک به کنترل دمای زمین است. ناسا توسعه‌ی انرژی‌های پاک از جمله انرژی خورشیدی، باد و زمین گرمایی را باعث کاهش استفاده از نفت و زغال سنگ در نیروگاه‌ها می‌داند. استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و اتومبیل‌هایی با سوخت غیر فسیلی تأثیر به سزایی در کاهش تولید گازهای گل‌خانه‌ای دارد.

 

 

 

 

 


  •  


 

http://unhabitat.org.ir/wp-content/uploads/2015/09/Untitled.jpg

 

 

 

 

کنفرانس اقلیم سازمان ملل متحد در سال 2015 میلادی در پاریس برگزار خواهد شد. کنفرانس بین‌المللی اقلیم در Le Bourget از تاریخ 9 تا 20 آذر 1394 ( 30 نوامبر تا 11 دسامبر سال 2015) برگزار خواهد شد. هدف کنفرانس حصول توافق قانونی و جهانی درباره آب‌و‌هوا با حضور تمام ملت­‌های جهان است. قبل از این کنفرانس نشستی در مورد دریای مدیترانه در تاریخ 4 تا 5 ژوئن 2015 میلادی در مارسی برگزار شد.

 

 

 

 

 

1941

 

 

 

 

قرار است در این نشست مهم جهانی رهبران و سیاستمداران تراز اولی از 197 کشور جهان حاضر شوند و پیرامون مهمترین موضوعات و مسائل محیط زیستی کره زمین بحث و تبادل نظر کنند و در صورت امکان به نتایجی مشخص برسند. نتایجی که در دوره‌های قبل و با وجود همه حساسیت‌هایی که وجود داشت، رسیدن به آنها ممکن نشد. بحث تغییرات اقلیمی، گرمایش جهانی و اثرات مخرب ناشی از آن‌که ثمره فعالیت‌های صنعتی و توسعه طلبانه ساکنان زمین است از چندین سال پیش به این سو به عنوان یکی از مهمترین مشکلات کره زمین شناخته می‌شود. در همایش‌های جهانی پیشین تغییرات اقلیمی، تلاش‌هایی برای کاستن از میزان گازهای گلخانه‌ای تولیدی کشورهای مختلف جهان بویژه کشورهای صنعتی و بزرگ انجام شد اما بی‌نتیجه بود. برگزارکنندگان همایش بیست و یکم تغییرات اقلیمی امیدوارند پاریس نقطه عطفی در این زمینه باشد و توافق بزرگ آنجا به دست بیاید.



کمیسیون اروپا استراتژی جدید انرژی برای قاره سبز را تبیین کرده است. هدف اصلی این استراتژی گسترش وسایل حمل و نقل عمومی و عدم وابستگی به انرژی‌های فسیلی اعلام شده است.  سازمان جهانی هواشناسی اعلام کرده که سال 2014 زمین گرمتر از همیشه تاریخ پیدایش علم هواشناسی بوده است، چگونه اروپا می‌تواند در کنفرانس پاریس نقش مهم و موثری برای مبارزه با این چالش ایفا کند؟ چگونه می‌توان آلوده کنندگان عمده جهان را قانع کرد؟ 


بیشترین تولید دی اکسید کربن در سال 2009 به این ترتیب بوده است:

  1.  
  2. چین 23.6 درصد
  3.  
  4. آمریکا 17.9 درصد
  5.  
  6. هندوستان 5.5 درصد
  7.  
  8. روسیه 5.3 درصد
  9.  
  10. ژاپن 3.8 درصد
  11.  
  12. آلمان 3.8 درصد
  13.  
  14. ایران 1.8 درصد
  15.  
  16. کانادا 1.8 درصد
  17.  
  18. کره 1.8 درصد
  19.  
  20. انگلستان 1.6 درصد

 

در روزهای 6 و 7 خرداد ساعت 13:48 و روزهای 24 و 25 تیر ساعت 13:57 قبله‌ی‌ محل خود را با قراردادن یک شاخص عمود بر زمین، تعیین کنید. بدین‌گونه که در همین وقت، شاخص را ملاحظه کرده و سایه را خط بکشید. خلاف سایه‌ی‌ شاخص، جهت صحیح قبله است. چراکه در زمان‌های ذکرشده، خورشید به‌طور دقیق در بالای کعبه قرار می‌گیرد؛ بنابراین با ایستادن به سمت خورشید، در واقع به سوی کعبه ایستاده‌ایم.

 


     

    ناسادلیل کاهش محسوس منابع آب خاورمیانه به ویژه کاهش منابع آب شیرین دو رودخانه مهم دجله و فرات، سوءمدیریت، افزایش تقاضا برای استفاده از منابع زیر زمینی آب و نیز خشکسالی کم سابقه سال 2007 در خاورمیانه عنوان شده است. سازمان ناسا بر اساس مطالعات و عکس های ماهواره ای خود از سال 2003 تا 2010 از کاهش محسوس و کم سابقه منابع آب رودخانه های دجله و فرات که میان 4 کشور ترکیه، عراق ، سوریه و ایران مشترک هستند خبر داد.در این گزارش آمده علت 60 درصد از دست دادن این منابع آب شیرین دو رودخانه دجله و فرات حفر بیش از 1000 چاه عمیق در عراق بوده است و 20 درصد علت آن نیز خشکسالی سال 2007 در منطقه خاورمیانه و کاهش نزولات آسمانی (برف) و خشک شدن خاک بوده است.

 همچنین علت 20 درصد باقی نیز هدر رفت آب شیرین در آب های سطحی دریاچه ها و مخازن عنوان شده است. این کاهش محسوس به عنوان یکی از بزرگترین کاهش های منابع آب شیرین در قاره ها نام برده شده و آمده است که روند کاهش منابع آب شیرین پس از خشکسالی سال 2007 در خاورمیانه به صورت محسوس در آمده است.گفتنی است پیشتر نیز درباره احتمال وقوع بحران در منطقه خاورمیانه و حتی جنگ های خونین بر سر منابع آب شیرین گزارش ها و تحلیل هایی در بسیاری از رسانه های جهان منتشر شده است.خاورمیانه یکی از خشک ترین و کم آب ترین مناطق جهان است و در اجلاس اخیر تغییرات اقلیمی سازمان ملل که در دوحه قطر برگزار شد بانک جهانی در گزارشی که به این اجلاس ارایه داد کاهش منابع آب شیرین در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را به عنوان یکی از جالش های عمده و مهم این منطقه نام برده بود.

در این گزارش تاکید شده است : در حالی که پیش بینی می شود تا سال 2045 تقاضای مصرف آب شیرین در خاورمیانه 60 درصد افزایش یابد اما طبق مطالعات انجام شده منابع آب شیرین خاورمیانه تا سال 2050 حتی به رقمی 10 درصد کمتر از میزان کنونی خواهد رسید.

 

منبع گزارش: عصر ایران

 


     تغییرات اقلیمی دریاچه ارومیه

 

دریاچه ی ارومیه نیمه ی آبان 1391

 

 آخرین ارتفاع ثبت شده برای دریاچه ارومیه مربوط به ، 15 می 2012 است که عدد منفی 5.856 متر را نشان می دهد. این عدد مقایسه ارتفاع سطح آب با میانگین بلندمدت است. همین عدد در اول آوریل منفی 6.014 بوده است. یعنی دریاچه به دلیل تغییرات فصلی با افزایش بیست سانتی متری ارتفاع سطح آب مواجه بوده است.سال 2011، در نیمه ی ماه  می ارتفاع سطح آب منفی 5.898 متر بوده است. این یعنی اگر نیمه ی می سال 2011 را با نیمه ی می سال 2012 مقایسه کنیم سطح آب دریاچه تقریبا ثابت بوده است. مجله بین المللی علوم و فناوری های محیط زیستی مقاله ای را پیرامون دریاچه ی ارومیه منتشر کرده است که توسط پنج تن از پژوهشگران ایرانی از دانشگاه های تهران، خواجه نصیر و علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد نگاشته شده است.در این مقاله به بررسی سهم تغییر اقلیم در خشکسالی دریاچه پرداخته شده.در این مقاله از یک مدل هایدروداینامیک برای بررسی شرایط دریاچه استفاده نموده اند که با استفاده از داده هایی مانند بارندگی، تبخیر، جریانات سطحی و ... اعتبارسنجی شده است. این مدل پیش بینی کرده است که سطح آب به طور مستمر کاهش خواهد داشت و دریاچه در صورت تداوم شرایط خشکسالی جاری در ده سال آینده خشک خواهد شد.همچنین بهبود شرایط بارندگی باعث توقف روند خشک شدن دریاچه نمی شود.

"تغییرات و نوسانات اقلیمی مشاهده شده در حوضه دریاچه ی ارومیه، ایران" عنوان مقاله ای است که اخیرا در مجله پژوهشی  Theoretical and Applied Climatology   منتشر شده است.این مقاله در کنار برخی متغیرهای شناخته شده ی اقلیمی به سنجش شرایط خشکسالی در این منطقه در فاصله سال های 1964 تا 2005، (1343 تا 1384) می پردازد. در طی دوره ی بررسی شده، بر اساس نتایج این پژوهش، میزان بارندگی در منطقه به طور متوسط حدود 10 درصد کاهش و دما در طی چهار دهه حدود 0.8 (هشت دهم) افزایش داشته است. بر اساس نتایج این پژوهش حوضه دریاچه تقریبا هر پنج سال یک بار با خشکسالی مواجه شده است که بسیاری از آن ها به شرایط حاد رسیده اند، خشکسالی های اخیر شدیدتر و از نظر زمان طولانی تر بوده اند.تصویر زیر نتایج سنجش PDSI  برای حوضه است. برای این شاخص اعداد مثبت نشان دهنده ی ترسالی و اعداد منفی بیانگر شرایط خشکسالی هستند. تا جایی که من مطالعه داشته ام و برای تزم از این شاخص استفاده کرده ام این شاخص دید بهتری نسبت به خشکسالی نسبت به بارندگی ارائه می کند چرا که بر اساس رطوبت خاک و با در نظر گرفتن مجموعه ای از عوامل در میان و بلندمدت محاسبه می شود.

 

دریاچه ی ارومیه - اسفند 1390

دریاچه ی ارومیه - اسفند 1389

دریاچه ارومیه در اسفند 1389 در مقایسه با اسفند 1390

 

رنگ آبی نشان دهنده ی شرایط دریاچه در نیمه ی اسفند سال 1389 و رنگ قرمز نشان دهنده ی شرایط دریاچه در نیمه ی اسفند 1390 می باشد.

 

 

   نتایج پژوهش انجام شده توسط محققان ایرانی نشان می دهد که نوسان سطح آب دریاچه ی ارومیه با لکه های خورشیدی مرتبط است. بر اساس مقاله ی سعید جهانبخش، معصومه عدالت دوست و معصومه تدینی که در شماره ی 99 مجله ی تحقیقات جغرافیایی منتشر شده است سطح آب دریاچه دارای نوسان های دوره ای معنادار و منفی 8-11 ساله است که این امر حاکی از ارتباط منفی معنی دار بین نوسان ها و لکه های خورشیدی استبر اساس یافته های این تحقیق، لکه های خورشیدی تنها "عامل طبیعی"موثر بر نوسان سطح آب دریاچه در بلندمدت است. این مقاله در نتیجه گیری خود چنین می نویسد:نتایج حاصل از این تحلیل بخوبی نشان داد که ارتباط و همبستگی منفی معنی داری بین لکه ها و نوسان های سطح آب دریاچه وجود دارد. این نتایج همچنین نشان دادند که کاهش قابل ملاحظه سطح آب دریاچه، عمدتا در چرخه های زمانی اصلی 8 تا 11 ساله و چرخه های فرعی 4 تا 6 ساله اتفاق می افتند که همزمان با افزایش فعالیت لکه های خورشیدی هستند. نتایج به دست آمده از بررسی ارتباط بین تک تک متغیرهای مؤثر در نوسان سطح آب دریاچه ارومیه نسبت به فعالیت لکه ها، نیز وجود این ارتباط را هر چه بیشتر تایید می کنند. در پی افزایش درجه حرارت هوا دریاچه ارومیه طی چرخه های زمانی 8 تا 11 ساله بر میزان تبخیر از سطح آب آن نیز در همین دوره ها افزوده می شود، در حالی که سایر فاکتورهای مؤثر بر نوسان های دریاچه که شامل بارش و حجم رواناب های ورودی و وسعت و مساحت سطح دریاچه است، در همین دوره های زمانی مشابه، کاهش قابل ملاحظه ای را نشان می دهد. نتایج بررسی تغییرات درجه حرارت، بارش ها، حجم رواناب ها و مساحت دریاچه در ارتباط با لکه ها نتیجه فوق را تایید می کنند. نتایج به دست آمده مشخص می کنند که فعالیت لکه های خورشیدی با کنترل متغیرهای متعدد اقلیمی، هیدرولوژیک و نهایتا ژئومورفولوژیک، احتمالا مهمترین فاکتور طبیعی عمده در هدایت و کنترل بیلان آب دریاچه ارومیه محسوب می شود . به این ترتیب، می توان با استفاده از فعالیت های چرخه ای معین و مشخص آن در جهت شناخت، پیش بینی و مدیریت هر چه بهتر نوسان های سطح آب دریاچه ارومیه بهره برداری نمود.

به نظر این مقاله نشانه ی دیگری از ارتباط اندک کاهش بارندگی با کاهش ارتفاع سطح آب دریاچه می باشد.  بارندگی تنها ده درصد بر شرایط دریاچه موثر است.

چکیده: دریاچه ارومیه سومین دریاچه فوق شور در جهان است و به دلیل اهمیت اقلیمی، اقتصادی، اکولوژیک و زیست محیطی از نواحی جغرافیایی قابل توجه و مطرح در ایران به شمار می رود. سطح آب این دریاچه نیز همانند سایر دریاچه های بزرگ جهان طی سال های مختلف، دارای نوسان های دوره ای مشخص بوده است. چنین به نظر می رسد که می توان از این نوسان های دوره ای به عنوان مدرکی معتبر و تاریخی از تغییرات طبیعی اقلیم در ایران بهره گیری کرد. در سال های اخیر، کاهش قابل ملاحظه سطح آب، مشکلاتی را برای محیط زیست دریاچه و ساکنان آن به همراه داشته است . بروز این مشکلات، توجه و ارزیابی نوسان های سطح آب این دریاچه را با استفاده از روش های علمی و مناسب، اجتناب ناپذیر م یسازد. بر این اساس، در پژوهش حاضر با ارزیابی تغییرات دراز مدت نوسان های سطح آب دریاچه و پارامتر های مؤثر در این نوسان ها در ارتباط با فعالیت لک ههای خورشیدی (عامل عمده کنترل کننده تغییرات طبیعی اقلیم ) بر اساس دو روش آنالیز موجک پیوسته و متقاطع، مشخص گردید که سطح آب دریاچه دارای نوسان های دوره ای معنی دار و منفی 8-11 ساله است. این واقعیت حاکی از وجود همبستگی منفی معنی دار بین این نوسان ها در ارتباط با لکه های خورشیدی است. بر اساس یافته های تحقیق، فعالیت های خورشیدی، احتمالا تنها فاکتور طبیعی مؤثر در نوسان های سطح آب دریاچه ارومیه و پارامترهای مربوطه، در درازمدت محسوب می گردند.

منبع:

climatechange.ir/tags/Urmia.html


مـوقـعیت جـغرافـیایی اسـتان اردبـیل

             استان اردبیل با وسعتی معادل 3/17867 کیلومتر مربع (1/1 درصد از مساحت  کشور) در شمال غرب فلات ایران بین َ45 ْ37 تا   َ42 ْ39   عرض شمالی و َ30 ْ 47 تا  َ55  ْ48 طول شرقی واقع شده است. میانگین ارتفاع آن از سطح دریا 2400 متراست. پست ترین نقطه آن با ارتفاع 100 متر در شهر پارس آباد و بیله سوار و بلندترین نقطه آن قله سبلان با ارتفاع 4811 متر می‌باشد .این استان از شمال با جمهوری آذربایجان حدود 400 کیلومتر مرز مشترک دارد.همچنین از شرق با استان گیلان، از جنوب با استان زنجان و از غرب به استان آذربایجانشرقی محدود می شود.بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ، استان اردبیل دارای 9 شهرستان ، 25 بخش،   19 شهر و   66 دهستان می‌باشد. تراکم جمعیت در حدود 65 نفر در هر کیلومترمربع است که در مقایسه با تراکم جمعیت کشوری ( 5/37 نفردرهرکیلومتر مربع ) این استان را می توان از مناطق پر جمعیت به حساب آورد ( سالنامه آماری سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ،1382) 

 

 

 

 

 

  

  

توپوگرافی منطقه

                 فلات آذربایجان که استان اردبیل در آن جایی گزیده، سرزمینی بلند ومرتفع است. حدود 75 درصداین سرزمین را نواحی کوهستانی و 25 درصد آن را مناطق هموار تشکیل می‌دهد. ارتفاع متوسط نواحی کوهستانی منطقه 3700 مترازسطح دریامی باشد. توده کوهستانی سبلان با ارتفاع 4811 متر در غرب ، مرتفعات بزغوش در جنوب و جنوب غربی با

ارتفاع متوسط 2200 متر و بالاخره باغرو داغ در بخش شرقی استان با ارتفاع 3322 متراز عمده ترین واحدهای کوهستانی استان به شمار میروند. این ارتفاعات ، اقلیم استان اردبیل را تحت تاثیر قرار داده ودرنتیجه این استان را درشماریکی ازسردترین مناطق کشورقرارداده است. رژیم بارندگی ودمای آن تاحد زیادی تحت تاثیرارتفاعات قرار دارد( خیام ،1382).

 واحدهای توپوگرافی استان (کوهستان، دشت، جلگه)، طی فصول مختلف، با شدت گرفتن جریانهای هوایی که از نواحی شرق، شمال غرب و جنوب غرب وارد منطقه می شوند، ایستگاههای هم جوار را متفاوت و متمایز می سازند.برای مثال سرعین در دامنه شرقی کوهستان سبلان یکی از پرباران ترین ایستگاههای شمال غرب ایران محسوب می شود، ولی واقع شدن سراب(غرب سبلان)، در چاله بین ارتفاعات سبلان، قره‌داغ، بزغوش، سهند و موقعیت پناهگاهی آن باعث گردیده، کمترین میزان بارش را دریافت ‌کند وکلیه سیستمهایی که از جهات مختلف به این محدوده نفوذ می‌کنند به دلیل وجود موانع کوهستانی در مسیر خود، توان بارشی چندانی ندارند به همین دلیل در تمام فصول سال در این قسمت قطب بارشی کم تشکیل می‌شود ( بیاتی خطیی و ساری صراف،1374 ) .

 

  

  

  

  

 

 ارتفاعات اردبیل

   1 - کوههای مرکزی

 

           در بخش مـرکـزی این منطقه توده کوهستانی سـبلان با حداکثر ارتفاع 4811   متر از سطح دریا مرتفع ترین نقطه استان بوده که با جهت شرقی غربی از ارتفاعات متعددی مانند صائین ، نرمیق ، قوشه داغ تشکیل شده است.

2- کوههای شرقی

           دنباله رشته کوههای شمالی آذربایجان. درشرق، تغییر مسیر داده و در جهت شمالی - جنوبی به صورت یک فلکسور  به موازات چاله دریای خزر به نام رشته کوه تالش کشیده شده و تا درهّ سفیدرود امتداد می یابد. رشته کوه تالش همانند سدّی فلات آذربایجان را از دریای خزر جدا ساخته و مانع نفوذ رطوبت خزری به داخل منطقه می باشد، به همین سبب، دامنه های غربی و شرقی آن دارای پوشش متفاوت گیاهی است.دامنه شرقی آن پوشیده از درختان جنگلی است ودر شرایط بیوستازیقرار دارد درحالیکه دامنه غربی آن دارای پوشش گیاهی استپی است و در شرایط رگزستازیاست. این رشته در شمال به وسیله صـلوات داغ به ارتـفاع   2248   متر ارتـباط پیدا کرده و به وسیله درهّ رود از کــوهـهای قـــره داغ جدا می شود ( خیام ،1382) .

 

 

خلخال

 

 

 

 

 

 

3- مناطق هموار

 

         دو واحد تـوپـوگــرافی جـلگه مـغان در شمال و دشـت اردبــیل در مرکز از مناطق هموار استان به شمار می رود.

الف: جلگه مغان   

         این جلگه با متوسط ارتفاع 100+ متر به صورت مثلثی است که رأس آن به سمت شمال و یک ضلع آن در قسمت شرق واقع شده و به طول 49 کیلو متر مرز مشترک با جمهوری آذربایجان را تشکیل داده است

ب: دشت اردبیل

           این دشت مرتفع و بیضی شکل،به صورت یک چاله تکتونیکی است . مساحت آن حدود 800 کیلومتر مربع ( طول 40 کیلومتر و عرض 20 کیلومتر) می باشد. این دشت ، بسیار هموار ودارای شیب مقعر ملایمی درحدود 5/0درصد است. ارتفاع متوسط دشت 1350 مترازسطح دریاست. مرتفعترین نقطه آن در جنوب غرب با 1500 متر ارتفاع و پست ترین نقطه در شمال 1200 متر ارتفاع دارد. اصلی ترین شریان دشت، رودخانه قره سو می باشد که از ارتفاعات باغرو داغ سرچشمه گرفته و رود خانه های بـالخلی چای ، حاجی محمد چای و قره چای به آن ملحق می شوند ( نقشه شماره 1-3 ). سبلان در غرب و جنوب غرب، بزغوش در جنوب وجنوب غربی ، باغـرو داغ (تـالـش) در شرق و صلوات داغ در شمال ، محدوده این دشت را معین می کنند. مــبادی ورودی دشـت اردبــیل از طریق گـردنه های ، حـیران ، صـائین ، لـنگان و اسالم می باشد(رستمی زاد،1383 ).      

         آذربایجان و اردبیل از دوران سوم به بعد بر اثر فشارها و جا به جائیهای تکتونیکی بیشتر در معرض فعالیتهای آتشفشانی قرار گرفته اند و هم اکنون در سیمای این منطقه دهها نقطه ولکانیکی و گستره ای از گدازه ها و روانه های آتشفشانی قابل مشاهده است که از بین آنها دو توده سهند وسبلان از لحاظ حجم مواد بیرون ریخته شده از همه مشخص ترند( خیام ،1382).

    تنوع شرایط طبیعی ، میزان دما و بارش در نواحی مختلف آن متفاوت است. مناطق کوهستانی به خصوص جنوب استان با زمستانهای سرد و پربرف ولی تابستانهای معتدل، و بخشهای شمالی و نواحی پست، تابستانهای نسبتاًگرم و زمستانهای ملایم تری نسبت به مناطق مرتفع دارند.گستره وسیع شمالی _ جنوبی استان( °3 عرض جغرافیائی) جزءعوامل مؤثربرشکل گیری اقلیم آن بوده. ورژیم دمائی واقلیمی متفاوتی را به وجودآورده است.از بین توده های هوای موثر بر اقلیم منطقه،توده مدیترانه شرقی وتوده شرقی حاصل جریان مرطوب خزری بیشترین بارندگیها را ایجاد می کنند.   مجموع سیکلونهای مؤثر بر آذربایجان در طول سال حدود 40 مورد برآورد شده است.که تعداد آنها در فصول سرد بیشتر از فصلهای گرم می‌باشد. آذربـایـجان و اردبیل از سـیکلونهای مـدیترانه ای بیشترین بارش را دریافت می کنند. اساس بارشهای منطقه به سه نوع چرخند  ، اروگرافیک وکنوکسیونیتقسیم می شود و رابطه مستقیمی بین بارندگی و سیستمهای‌ جوی که آن را تحت تأثیر قرار

می‌دهند، وجود دارد. متوسط مجموع بارندگی سالانه محاسبهشده در ایستگاههای مورد مطالعه 6/352 میلیمتر است. مقدار بارندگی در مناطق شمالی استان(جلگه مغان)نسبت به مناطق دیگر کمتر است. مشیران با7/218 میلیمتر و قره آغاج با5/479 میلیمتر به ترتیب کم ‌باران‌ترین و پر باران ترین ایستگاهها شناخته شده اند. پرباران ترین و کم باران ترین  فصول سال در استان اردبیل به ترتیب بهار و تابستان است. توزیع دمای هوا در سطح استان متناسب با توپوگرافی و سایر ویژگیهای طبیعی آن است .میانگین سالانه دما بین  8/19 تا 7/ . درجه سلسیوس درنوسان است. اوت (مرداد ماه) با میانگین دمای 21 درجه سلسیوس گرم ترین و ژانویه (دی ماه) با متوسط 1- درجه سلسیوس سردترین ماه می باشد. متوسط فصلی دما به ترتیب در بهار 9/13 درجه سلسیوس ، تابستان 8/19 درجه سلسیوس ، پاییز 1/7 درجه سلسیوس و زمستان 7/ .درجه سلسیوس می باشد.روند تغییرات دمای حداکثر ، حداقل و متوسط طی دوره آماری 30 ساله بطور کلی سیر افزایشی را نشان می دهند. مقدار افزایش دمای حداکثرها به مراتب از بقیه بیشتر و شیب خط روند تندتر می باشد(رستمی زاد،1383 ).        


 

سیستم اطلاعات جغرافیایی   GIS

 

 

  

 

جی آی اس چیست؟

 

سیستم اطلاعات جغرافیایی ،یک سیستم کامپیوتری برای مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی بوده که قابلیت جمع آوری، ذخیره، تجزیه وتحلیلو نمایش اطلاعات جغرافیایی (مکانی) را دارد. داده ها در یک جی آی اس بر اساس موقعیتشان نشان داده می شوند. تکنولوژی جی آی اس با جمع آوری و تلفیق اطلاعات پایگاه داده های معمولی، به وسیله تصویر سازی و استفاده از آنالیز های جغرافیایی، اطلاعاتی را برای تهیه نقشه ها فراهم می سازد. این اطلاعات به منظور واضح تر جلوه دادن رویدادها ، پیش بینی نتایج و تهیه نقشه ها به کار گرفته می شوند. دریک سیستم اطلاعات جغرافیایی واژه جغرافیایی یا(Geographic  )  عبارت است از موقعیت موضوع های داده ها، برحسب مختصات جغرافیایی (طول و عرض) واژه(Information  ) یا اطلاعات نشان می دهد که داده ها در جی آی اس برای ارائه دانسته های مفید، نه تنها به صورت نقشه ها و تصاویر رنگی بلکه به صورت گرافیک های آماری، جداول و پاسخ های نمایشی متنوعی به منظور جستجوهای عملی سازماندهی می شوند.

 

 

فـــواید جی آی اس 

 

دلایل مختلف زیادی برای ارائه و موفقیت ایده ها و تکنولوژی های جدید وجود دارد که در مقیاس های متفاوت عمل می کنند. جی آی اس در دو دهه گذشته بسیار زیاد مورد توجه واقع شده . بدون شک ، در سال های گذشته در زمینه های فرهنگی و طبیعی ، اطلاعات مختلف بسیاری جمع آوری شده . دریافت اطلاعات از راه دور توسط ماهواره ها ، بررسی جمعیت و بازار، بررسی جغرافیائی ، TRAN SACTION LOGGERS  و به کار گرفته شده اند ، تا اطلاعات گسترده ای بصورت فرمت کامپیوتری ذخیره شوند. اکثر این اطلاعات دارای مختصات جغرافیائی صریح یا مجازی می باشند. مختصات جغرافیائی صریح ، شامل طول و عرض جغرافیایی یا مختصات کارتزین است و مختصات مجازی نام یک واحد مدیریتی ، یک شهر، یک عارضه فیزیکی به مانند کوه و غیره می باشد. در بسیاری موارد مختصات صریح از مختصات مجازی مشتق می گردد و این مختصات جغرافیائی در اتصال مجموعه اطلاعات به یکدیگر بسیار مؤ ثر بوده و بیش از هر عامل دیگری ، دلیل بر موفقیت جی آی اس گردیده است.

 

 

اساس جی آی اس بر چهار اصل استوار است:

 

1-  سخت افزار،   2-  نرم افزار،   3- اطلاعات ،    4- افراد نیروی انسانی  

 

کاربردهای جی آی اس

 

جی آی اس در انواع مسائل کاربرد دارد . درپرسش های مربوط به یک محل ،جی آی اس به جستجو در اطلاعات برای تعیین نوعی از عارضه در آن محل می پردازد. ( مثال : تعیین آمار جمعیتی در یک منطقه ). 

  


سنجش از راه دور1   

 

 

 

تکنولوژی کسب اطلاعات و تصویربرداری از زمین با استفاده از تجهیزات هوانوردی مثل هواپیما ، بالن یا تجهیزات فضایی مثل ماهواره است .به عبارتی دیگر سنجش از راه دور عبارتست از علم و هنر کسب اطلاعات فیزیکی و شیمیایی از پدیده های زمینی و جوی از طریق ویژگی های امواج الکترومغناطیسی بازتابی یا منتشر شده از آن ها و بدون تماس مستقیم با پدیده های مذکور می باشد.اولین ماهواره پرتابی به فضا اسپوتینک بودکه توسط آمریکا،در4اکتبر1957به فضا پرتاب شد به و از آن تاریخ تا کنون بیش از 18000شی پرنده در اطراف زمین به گردش در آمده است .در سال 1972 اولین ماهواره منابع زمینی یعنی landsat  ? با دوربین و سنجنده های RBV ، MSS و TM در چهار و هفت باند توسط ایالات متحده آمریکا در مدار زمین قرار گرفت و از هر نقطه زمین هر 18 روز یکبار تصویربرداری می کرد . آمریکا با پرتاب landsat1 توانست در آن سال میزان سطح کشت گندم و تولید آن را در دنیا به دست آورد و از راه فروش و تولید گندم به نقاط مورد نیاز تمام هزینه های landsatرا تأمین کند. landsat دارای سنجنده جاروبگر چند طیفی MSS_multi spectral scannerبود و در 4 باند الکترومغناطیسی در نواحی مرئی و مادون قرمز تصویربرداری می کرد . که این امر یک تحول و موفقیت بزرگ برای کارشناسان زمین شناسی و معدن به شمار می رفت. از این مرحله که تصویربرداری از حالت آنالوگ خارج و بصورت رقومی درآمد، دریچه ای جدید برای پردازش تصاویر و نهایتاً تعبیر و تفسیر آنها به روی بشر گشوده شد.شوروی سابق که در بهره برداری از ماهواره های تصویربرداری به صورت آنالوگ سابقه دیرینه‌ای داشت با پرتاب سری ماهواره ‌های کاسموس در پی تصویربرداری به صورت رقومی برآمد و بدین ترتیب بطور اعجاب انگیزی صحنه رقابت برای سایر ملل فراهم شد.


سنجش از راه دور 2

فرانسه در سال 1986 اولین سری ماهواره های spot  را با قدرت تفکیک 10 و 20 متر ( در سه باند ) و هندوستان سری ماهواره های IRS را در سال 1988، ژاپن سری ماهواره های MOS را در سال 1990، آژانس فضایی اروپا سری ماهواره های ERS را در سال 1991 و کانادا سری ماهواره های Radar-Sat را در سال 1995 در مدار زمین قرار دادند.اکنون بسیاری از کشورهای جهان با درک اهمیت دستیابی به تکنولوژی های فضایی جهت بهره برداری‌های صلح آمیز از منابع زمین و حفظ امنیت ملی خود به طرق گوناگون اقدام نموده و به موفقیت های مهمی نیز دست یافته اند که از این میان می توان کره شمالی با پرتاب ماهواره KOM-SAT در سال 1998، مشارکت برزیل و چین جهت پرتاب ماهواره CBERS در سال 1996و مشارکت کشورهای مختلف در طراحی، ساخت و پرتاب انواع ماهواره را نام برد.حاصل پرتاب این ماهواره ها، تهیه میلیونها تصویر از زمین بوده است که در اختیار هزاران محقق و مؤسسه تحقیقاتی قرارگرفته و با پردازش و تعبیر و تفسیر آنها، اهمیت و کاربردهای علوم و تکنولوژی فضایی آشکار شده است.این علوم قادر به پیش بینی بروز حوادث غیرمترقبه و هشدارهای لازم، آشکارسازی فعالیت های مخاطره آمیز زیست ‌محیطی و کاهش اثرات ناشی از آنها ، مدیریت فرسایش ساحلی، پیش بینی فصلی و سالانه آب و هوا و بررسی اثر آنها بر کشاورزی، خشکسالی و پیشروی کویر، برنامه ریزی و مدیریت منابع طبیعی نظیر معادن، جنگل ، مراتع ، ماهیگیری ، وحوش و حوادث مخاطره آمیز، مدیریت آب آشامیدنی ، آشکارسازی آلودگی آب و جلوگیری از امراض، تهیه انواع نقشه های موضوعی و کارتوگرافی در مقیاس های گوناگون می باشند.