آلودگی هوا اگر یکی از کیفیّات هوا بسیار زیادتر و یا بسیار کمتر از حد لازم گردد نوعی تعفّن در هوا پدید میآید که شباهت به گندیدگی آب مرداب‌های متعفّن دارد، گوهر هوا به تباهی می‌گراید و همه گیری، پدید میآید. (ابن سینا ـ قانون در طب) برای اینکه بدانیم منشا آلودگی منابع هوا از کجاست ابتدا باید بدانیم این آلودگی ها چه هستند .
هوای سالم هوایی است که میزان ذرات معلق آن از یک حد خاصی تجاوز نکرده و یک سری ترکیبات شیمیایی آن مانند دی اکسید کربن در یک محدوده خاص باقی مانده و یک سری آلاینده های شیمیایی مانند مونوکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن و گوگرد ترجیحا در آن ظاهر نشده و یا در حداقل مقدار مجاز قرار گیرد . همچنین وجود برخی از میکروارگانیسم ها در هوا خطرناک بوده و افزایش برخی دیگر از یک حدی معین خطرناک است . بنابراین آلودگی های هوا به صورت زیر دسته بندی میشوند .
1- آلاینده های شیمیایی
2- آلاینده های میکرو بیولوژیکی
3- ذرات معلق
منشا آلودگی هوا را می توان به سه دسته تقسیم کرد :
1- طبیعت
2- حیوانات
3- انسانها
برخی از فعل و انفعالات طبیعی مانند سیلابها ، آتشفشانها ، تغییر و تحولات لایه های پوسته زمین گاه در مقیاسهای بسیار بزرگی سبب آلودگی هوا می شود . بروز آتشفشانها در چند سال اخیر در برخی از کشورهای آسیایی شرقی و کاهش دید ناشی از آن برای پروازهای مسافربری که از طریق جراید به اطلاع عموم رسیده است ، خود شاهد این مدعاست.
بروز آتشفشانها سبب بیرون ریختن مواد معلق و گازهای شیمیایی در تناژهای بسیار بالایی می شود .
حیوانات در مقیاسهای کوچک بیشتر در حد آلودگی های میکروبیولوژیکی در آلوده کردن هوا موثرند . اما انسان در مقیاس وسیع ، بویژه پس از انقلاب صنعتی و با راه اندازی صنایع مختلف و استفاده از سوخت فسیلی ، بشدت باعث آلودگی هوا شده و روزبروز بر دامن این آلودگی ها می افزاید ، بطوریکه امروزه در مورد هوا بارها شاهد بحرانهایی در داخل کشور و خارج از آن بوده ایم .
در شهرها، ماشین‌ها و اتوبوس‌ها، هواپیماها و نیز صنایع و ساختمان‌سازى ممکن است باعث آلودگى هوا شوند.
در خارج از شهرها غبار حاصل از شخم زدن زمین به وسیله تراکتورها، ماشین‌ها و کامیون‌هایى که در جاده‌هاى شنى یا خاکى مى‌رانند، ریزش کوه و دود حاصل از آتش سوزى بیشه‌ها و مزارع باعث آلودگی‌هوا می‌شود.
یک عامل مهم دیگر آلودگى هوا در اغلب شهرهاى بزرگ گاز ازن در سطح زمین است. ازن در سطح زمین هنگامی تشکیل می‌شود که گازهاى آلاینده حاصل از اتومبیل‌ها و سایر وسائلى که سوخت مصرف مى‌‌کنند با نور خورشید واکنش مى‌کند؛ در نتیجه گاز ازنی به وجود میآید که براى انسان سمى است.این گاز ازن در شرایط ساکن بودن هوا، درخشندگى نور خورشید و آب‌وهوای گرم بیشتر به وجود میآید. این ازن در سطح زمین را نبایدبا "ازن خوب" که کیلومترها بالاتر در قسمت فوقانى جو زمین قرار دارد و اشعه ماوراء بنفش مضر خورشید را جذب می‌کند اشتباه گرفت.اگزوز اتومبیل در شهرها آلاینده‌های متعددى را از خود خارج مى‌کند از جمله مونوکسیدکربن، دی اکسید نیتروژن، دى‌اکسید گوگرد، ذرات معلق از جمله ذرات کوچکتر 10 میکرومتر،بنزن، فرمالدئید، هیدروکربن‌های چندحلقه‌ای.
آلودگی هوا می‌تواند باعث تحریک چشم و گلو و ریه‌ها شود. سوزش چشم سرفه و احساس سنگینى در سینه در هنگام قرار گرفتن در معرض آلودگى شدید شایع است. افراد مختلف واکنش‌های متفاوتى به آلودگى هوا نشان می‌دهند.برخى ممکن است از احساس سنگینى در قفسه سینه و سرفه شدیداً ناراحت باشند و برخى دیگر ممکن است هیچ واکنشى نشان ندهند و متوجه آلودگى هوا نباشند. با توجه به اینکه ورزش و فعالیت جسمى نیاز به تنفس سریع‌تر و عمیق‌تر دارد، ممکن است باعث تشدید علائم فوق شود. بیمارانى که مبتلا به بیمارى قلبى مانند آنژین صدری، بیمارى هاى ریوى مانند آسم یا آمفیزم هستند، معمولاً حساسیت بیشترى به آلودگى هوا دارند و زود تر از دیگران متوجه آن مى‌شوند.
آلودگی هوا هم برای افراد سالم و هم برای افراد دچار عوارضی مانند بیماری قلبی، آسم، و سایر بیماری‌های ریوی خطرناک است.آلودگی هوا می‌تواند باعث سرفه و احساس تنگ نفس شود.برخی افراد ممکن است دچار سوزش و تحریک در چشم‌ها و گلو شوند.ورزش کردن در بیرون خانه هنگامی که آلودگی هوا شدید است، ممکن است این علائم را بدتر کند. افراد مبتلا به آسم یا درد قلبی در هنگام آلودگی هوا علائمی شدیدتر از افراد سالم را تجربه می‌کنند.هنگامی که میزان آلاینده‌های هوا در سطح بالایی است، ماندن در خانه ممکن است به کاستن این علائم کمک کند. در این موارد برای کاستن از میزان آلاینده‌هایی که تنفس می‌کنید بهتر است درون خانه ورزش کنید.اگر لازم است از خانه خارج شوید، سعی کنید در ابتدای صبح یا ساعات پایانی روز که میزان آلودگی احتمالا پایین‌تر است این کار را انجام دهید.